Beelden van organisatie
Een multi-disciplinaire benadering van organisaties:
- Mechanisatie grijpt de macht: organisaties als machines
- De natuur komt tussenbeide: organisaaties als organismen
- Op weg naar zelfregulering: organisaties als hersenen
- Een sociale werkelijkheid creëren: organisaties als culturen
- Belangen, conflict en macht: organisaties als politieke systemen
- Op onderzoek in Plato’s grot: organisaties als geestelijke gevangenissen
- De wetmatigheden van verandering ontvouwen: organisatie als flux en transformatie
- Het gemene gezicht: organisaties als instrumenten van overheersing
Beschrijvingen van organisaties gaan uit van een of meerdere metaforen, die ieder een beperkt deel van de organisatorische werkelijkheid belichten. Het gebruiken van metaforen houdt en manier van denken en zien in, die blootlegt hoe men tegen de wereld aankijkt. Iemand die een metafoor gebruikt om de eigenschappen van iets te verduidelijken zegt in feite dat X een beeld is van Y. Daarbij worden de gemeenschappelijke kenmerken benadrukt, terwijl de verschillen worden onderbelicht. Als bijvoorbeeld gezegd wordt: ‘die man is een vos’, worden daarmee eigenschappen als slimheid, sluwheid, of geslepenheid benadrukt, zonder te impliceren dat de man vier poten, een vacht en een rode staart heeft. Een metafoor haalt dus bepaalde karakteristieke eigenschappen naar voren, terwijl andere op achtergrond blijven.
Een allesomvattende ‘lezing’ van organisaties brengt met zich mee dat meerdere metaforen worden gebruikt om de werkelijkheid te beschrijven. Het beeld dat zich ontvouwt hangt af van de metaforen die daarbij worden gebruikt en in welke mate de daarbij in het oog springende eigenschappen worden benadrukt. Hierdoor ontstaat een beter inzicht in het complexe, vaak onzichtbare en soms schijnbaar paradoxale gedrag van organisaties. Dit leidt er vervolgens toe dat organisaties kunnen worden ontworpen en geleid op een wijze die vooraf ondenkbaar geacht werd. Zo ontvouwen zich zeer verschillende beelden van organisaties als zij achtereenvolgens worden beschouwd als: machines, organismen, hersenen, culturen, politieke systemen, psychische gevangenissen, flux en transformatie, of instrumenten van overheersing. Door meerdere metaforen te hanteren bij het beschouwen van organisaties en situaties ontstaat een rijker en completer beeld van de werkelijkheid dat een wijder scala van mogelijke acties oplevert.